Denetimli Serbestlik

Denetimli serbestlik, alternatif ceza ve infaz sistemidir. Denetimli serbestlik; sanık, şüpheli veya hükümlünün toplum içerisinde denetimine ve takibine olanak tanıdığı gibi kişinin rehabilite edilmesi ve topluma kazandırılması için ihtiyaç duyulan kaynak, hizmet ve programları sağlar. Hukuk sisteminde köklü bir değişiklik vasfı taşıyan denetimli serbestlik kurumu ile ceza infaz sistemi idealize edilmiştir.

denetimli serbestlik

Denetimli serbestlik uygulamasında hükümlünün ıslah edilerek topluma kazandırılması temel gayedir. Zira suç işleyen kişi, denetimli serbestlik sayesinde cezasını cezaevinde değil, toplum içinde denetim altında infaz eder; ancak her hükümlü denetimli serbestlik sisteminden yararlanamaz. Bunun için belirli şartlar öngörülmüş olup bu şartların mevcudiyeti gerekir.

Denetimli Serbestlik Şartları

Denetimli serbestlik tedbiri uygulanabilmesi için gerekli şartlar 5275 sayılı Kanunun 105/A maddesi ile hükme bağlanmıştır. İşbu maddede ifade edilen şartlar şu şekilde sıralanabilir:

  • ®      Hükümlünün koşullu salıverilmesine bir yıl ya da daha az bir zaman kalması gerekir.
  • ®      Denetimli serbestlikten faydalanmak isteyen hükümlü; açık cezaevine geçmeli veya geçme şartını karşılamalı ve fakat elinde olmayan nedenlerden dolayı geçememiş olmalıdır.
  • ®      Hükümlü iyi halli olmalıdır.
  • ®      Hükümlü, denetimli serbestlikten yararlanmak istediğini beyan etmelidir.

30.3.2020’ye Kadar İşlenmiş Suçlarda Denetimli Serbestlik

30.3.2020 tarihine kadar işlenen suçlar için münferit bir denetimli serbestlik ve infaz sistemi uygulanması gerektiği, 5275 sayılı Kanunun Geçici 6.maddesiyle hükme bağlanmıştır. İşbu hükme maddeye göre 30.3.2020’den önce işlenmiş suçlar için getirilen düzenlemeler şu şekildedir:

®      Denetimli serbestlik süresi 3 yıl olarak uygulanacaktır.

®      Bazı süreli hapis cezalarına mahkûm edilen kişiler, cezalarının yarı miktarını ceza infaz kurumunda infaz ettikleri takdirde şartlı tahliye hükümlerinden istifade edebilecektir.

Sıralanan iki düzenleme, 30.3.2020’ye kadar işlenmiş suçlar için uygulanır. Söz konusu tarihten sonra işlenen suçlarda ise 5275 sayılı Kanunun 105/A maddesinde hükme bağlanan infaz düzenlemesi uygulanacaktır. İşlenen suç nedeniyle mahkûmiyet kararının 30.3.2020’den sonra verilmesi ve fakat suçu bu tarihten önce işlenmesi halinde suçun işlendiği tarih esas alınır.

Söz gelimi, yeni infaz düzenlemesi nedeniyle 6 yıl ya da daha az süre ile hapis cezasına mahkûm edilen kişi, doğrudan tahliye imkânı kazanmaktadır. Bunun yanı sıra hükümlülerden;

  • ·         Yedi yıl hapis cezasına mahkûm edilenler altı ay,
  • ·         Sekiz yıl hapis cezasına mahkûm edilenler bir yıl,
  • ·         Dokuz yıl hapis cezasına mahkûm edilenler bir yıl altı ay,
  • ·         On yıl hapis cezasına mahkûm edilenler iki yıl,
  • ·         On beş yıl hapis cezasına mahkûm edilenler ise dört yıl altı ay,

Süre ile cezaevinde bulundukları takdirde tahliye hakkı kazanır.

Denetimli Serbestliğin Özellikleri

Hakkında hükmedilen ceza kararının toplum içerisinde infaz edilmesine olanak tanıyan denetimli serbestlik belirli özellikleri haizdir. Denetimli serbestliğin özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

  • ®      Mahkeme safhasında, kişiyi tanımaya yönelik çalışmalar yapılır.
  • ®      Suça dair verilen cezalar şahsileştirilir.
  • ®      Kapsamı ve sınırları kanun düzenlemesi ile belirlenir.
  • ®      Kişinin topluma uyum sağlaması esastır.
  • ®      Kişiye özel denetim planı ve müdahale programı oluşturulur.
  • ®      Kişinin suça yönelmesine etken olan durumlar belirlenir.
  • ®      Hürriyeti bağlayıcı nitelikte değildir.

Denetimli Serbestlik Hangi Hakları Sağlar?

Denetimli serbestlikten yararlanan kişi üç temel hakka sahip olur. Bu haklar şu şekildedir:

  • ·         Rehabilitasyon talep etme hakkı,
  • ·         Kamu hizmetlerinde çalışmayı reddetme hakkı,
  • ·         Ceza infaz kurumunda çalışma talebi.

Kamu hizmetlerinde çalıştırılan yükümlüye bu işi karşılığında herhangi bir ücret ödenmez. Bu itibarla yükümlü, kamu hizmetlerinde çalışmayı reddedebilir. Kamuya yararlı bir işte çalışmayı reddeden yükümlü, ceza infaz kurumunda bir işte çalışmayı talep edebilir. Cezaevinde çalışması halinde kişiye ödenecek ücret, normal bir işçiye ödenen ücretten daha azdır ve işsiz kalan işçilerin haklarına sahip değildir. Denetimli serbestlikten yararlanan hükümlünün sahip olduğu bir diğer hak ise rehabilitasyon talebidir. Kişinin rehabilitasyon talebinin olumlu karşılanabilmesi için ceza veya denetimli serbestliğin sona ermeden talebin ileri sürülmesi gerekir.

Kimler Denetimli Serbestlikten Yararlanabilir?

Denetimli serbestlik uygulamasından faydalanabilecek kişiler ve söz konusu kişilerin hangi şartları karşılaması gerektiği, 5275 sayılı Kanunun 105/A maddesinde düzenleme altına alınmıştır. İşbu madde hükmü uyarınca; açık cezaevinde veya çocuk eğitim evindeki iyi halli hükümlüler, şartlı tahliyesi için gerekli 1 yıl veya daha az bir zamanı denetimli serbestlik altında infaz edebilir. Bunun için hükümlü, serbestlik yasasından faydalanmak istediğini beyan etmelidir.

Şartlı tahliyesi için tamamlanması gereken süreye en fazla 1 sene kalmasının bir istisnası mevcuttur. Bu istisna; 0 – 6 yaş aralığında çocuk sahibi olan kadın hükümlüler ve engellilik, kocama, hastalık nedenlerinden dolayı yaşamını yalnız devam ettirebilme kudretinden mahrum hükümlülerdir. 0 – 6 yaş arasında çocuk sahibi olan kadın hükümlülerde sürenin 2 sene ya da daha az olması gerekli olup diğer istisna halinde ise 3 sene ya da daha az süre olması gerekmektedir.

Denetimli Serbestlik Nasıl Hesaplanır?

Denetimli serbestlik süresi hesaplanırken belirli hususlar gözetilir. Hesaplamada gözetilen hususlar şu şekildedir:

  • ®      Ceza miktarı | Yıl – Ay – Gün cinsinden,
  • ®      Cezanın süreli hapis, ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis gibi hangi türden olduğu,
  • ®      Suçun işlendiği tarih,
  • ®      Suç türü,
  • ®      Failin doğum tarihi,
  • ®      Varsa, mahsup edilmesi gerekli hükümlülük veya tutukluluk süresi,
  • ®      Varsa, hükümlünün özel durumu,
  • ®      Tekerrüre esas olacak adli sicil kaydı olup olmadığı,

Denetimli Serbestliğe Uyulmazsa

Denetimli serbestlik talebinde bulunan ve serbestlik yasasından öngörülen şartları karşılayan hükümlü, tahliye olunmasının ardından bazı kurallara uyacağını taahhüt altına alır. Üstlendiği kurallara mugayir davranan hükümlünün infaz şekli sona erer. Denetimli serbestlik halinin sona ermesi neticesinde hükümlü cezaevine sevk edilir. Denetimli serbestliğe aykırılık halleri şunlardır:

·         Tahliyesi sağlanan hükümlünün 5 gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğüne başvuru yapmaması,

·         Denetimli Serbestlik Müdürlüğünce belirlenen programa uyulmaması,

·         Denetimli serbestlik kapsamında gerçekleşen infaz şeklinden feragat edilmesi.

Hükümlü hakkında Denetimli Serbestlik Müdürlüğü eliyle hazırlanan programa uyma konusunda 2 kez direnmek, uymama konusunda ısrar olarak değerlendirilir ve direnen hükümlünün denetimli serbestlik infaz şekli sonlanır.

Denetimli serbestlik, yasanın ilgili hükmünde aranan şartları karşılayan kişilere tanınmış bir haktır. Bu itibarla hükümlünün hakkından feragat etmesi mümkündür. Denetimli serbestlik hakkından feragat eden hükümlü tekrar cezaevine gönderilir ve cezasının burada infaz edilmesi sağlanır.

Adli Para Cezasında Denetimli Serbestlik

İşlediği suç sebebiyle adli para cezasına çarptırılan kişi, ödenmesi gereken miktarı ödemez ise kamuya faydalı bir işte çalıştırılır. Kişi, kamuya faydalı işte çalışmak üzere kendisine yöneltilen davete icabet etmediği takdirde, para cezasının ödenmemiş kısmı hapis cezasına çevrilir. Hapis cezasının, adli para cezasından çevrilmesi halinde denetimli serbestlik kurumundan yararlanmak mümkün değildir. Denetimli serbestlik tedbiri uygulanan suç tiplerinden bazıları şu şekildedir:

  • ®      Yağma,
  • ®      Dolandırıcılık,
  • ®      Karşılıksız yararlanma,
  • ®      Resmî Belgede Sahtecilik,
  • ®      Taksirle yaralama,
  • ®      Taksirle öldürme,
  • ®      Güveni kötüye kullanma,
  • ®      Özel hayatın gizliliğini ihlal,
  • ®      Mala zarar verme,
  • ®      Kişisel verilerin kaydedilmesi,
  • ®      Cinsel taciz,
  • ®      Cinsel saldırı,
  • ®      Konut dokunulmazlığı ihlali,
  • ®      Hırsızlık,
  • ®      Kasten öldürme,
  • ®      Hakaret,
  • ®      Kişilerin huzur ve sükununu bozma,
  • ®      Cinsel istismar,
  • ®      Reşit olmayanla cinsel ilişki,
  • ®      Kasten yaralama,
  • ®      Tehdit.

Yorum Gönder

0 Yorumlar