Denetimli serbestlik, alternatif ceza ve infaz sistemidir. Denetimli serbestlik; sanık, şüpheli veya hükümlünün toplum içerisinde denetimine ve takibine olanak tanıdığı gibi kişinin rehabilite edilmesi ve topluma kazandırılması için ihtiyaç duyulan kaynak, hizmet ve programları sağlar. Hukuk sisteminde köklü bir değişiklik vasfı taşıyan denetimli serbestlik kurumu ile ceza infaz sistemi idealize edilmiştir.
Denetimli serbestlik uygulamasında hükümlünün ıslah edilerek
topluma kazandırılması temel gayedir. Zira suç işleyen kişi, denetimli
serbestlik sayesinde cezasını cezaevinde değil, toplum içinde denetim
altında infaz eder; ancak her hükümlü denetimli serbestlik sisteminden
yararlanamaz. Bunun için belirli şartlar öngörülmüş olup bu şartların
mevcudiyeti gerekir.
Denetimli
Serbestlik Şartları
Denetimli serbestlik tedbiri uygulanabilmesi için gerekli şartlar
5275 sayılı Kanunun 105/A maddesi ile hükme bağlanmıştır. İşbu maddede ifade
edilen şartlar şu şekilde sıralanabilir:
- ® Hükümlünün koşullu salıverilmesine bir yıl ya da daha az bir zaman kalması gerekir.
- ® Denetimli serbestlikten faydalanmak isteyen hükümlü; açık cezaevine geçmeli veya geçme şartını karşılamalı ve fakat elinde olmayan nedenlerden dolayı geçememiş olmalıdır.
- ® Hükümlü iyi halli olmalıdır.
- ® Hükümlü, denetimli serbestlikten yararlanmak istediğini beyan etmelidir.
30.3.2020’ye
Kadar İşlenmiş Suçlarda Denetimli Serbestlik
30.3.2020 tarihine kadar işlenen suçlar için münferit bir denetimli
serbestlik ve infaz sistemi uygulanması gerektiği, 5275 sayılı Kanunun
Geçici 6.maddesiyle hükme bağlanmıştır. İşbu hükme maddeye göre 30.3.2020’den
önce işlenmiş suçlar için getirilen düzenlemeler şu şekildedir:
®
Denetimli serbestlik süresi 3 yıl olarak
uygulanacaktır.
®
Bazı süreli hapis cezalarına mahkûm edilen
kişiler, cezalarının yarı miktarını ceza infaz kurumunda infaz ettikleri
takdirde şartlı tahliye hükümlerinden istifade edebilecektir.
Sıralanan iki düzenleme, 30.3.2020’ye kadar işlenmiş suçlar için
uygulanır. Söz konusu tarihten sonra işlenen suçlarda ise 5275 sayılı Kanunun
105/A maddesinde hükme bağlanan infaz düzenlemesi uygulanacaktır. İşlenen suç
nedeniyle mahkûmiyet kararının 30.3.2020’den sonra verilmesi ve fakat suçu bu
tarihten önce işlenmesi halinde suçun işlendiği tarih esas alınır.
Söz gelimi, yeni infaz düzenlemesi nedeniyle 6 yıl ya da daha az süre ile
hapis cezasına mahkûm edilen kişi, doğrudan tahliye imkânı kazanmaktadır. Bunun
yanı sıra hükümlülerden;
- · Yedi yıl hapis cezasına mahkûm edilenler altı ay,
- · Sekiz yıl hapis cezasına mahkûm edilenler bir yıl,
- · Dokuz yıl hapis cezasına mahkûm edilenler bir yıl altı ay,
- · On yıl hapis cezasına mahkûm edilenler iki yıl,
- · On beş yıl hapis cezasına mahkûm edilenler ise dört yıl altı ay,
Süre ile cezaevinde bulundukları takdirde tahliye hakkı kazanır.
Denetimli
Serbestliğin Özellikleri
Hakkında hükmedilen ceza kararının toplum içerisinde infaz edilmesine
olanak tanıyan denetimli serbestlik belirli özellikleri haizdir.
Denetimli serbestliğin özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
- ® Mahkeme safhasında, kişiyi tanımaya yönelik çalışmalar yapılır.
- ® Suça dair verilen cezalar şahsileştirilir.
- ® Kapsamı ve sınırları kanun düzenlemesi ile belirlenir.
- ® Kişinin topluma uyum sağlaması esastır.
- ® Kişiye özel denetim planı ve müdahale programı oluşturulur.
- ® Kişinin suça yönelmesine etken olan durumlar belirlenir.
- ® Hürriyeti bağlayıcı nitelikte değildir.
Denetimli
Serbestlik Hangi Hakları Sağlar?
Denetimli serbestlikten yararlanan kişi üç temel hakka sahip olur.
Bu haklar şu şekildedir:
- · Rehabilitasyon talep etme hakkı,
- · Kamu hizmetlerinde çalışmayı reddetme hakkı,
- · Ceza infaz kurumunda çalışma talebi.
Kamu hizmetlerinde çalıştırılan yükümlüye bu işi karşılığında herhangi
bir ücret ödenmez. Bu itibarla yükümlü, kamu hizmetlerinde çalışmayı
reddedebilir. Kamuya yararlı bir işte çalışmayı reddeden yükümlü, ceza infaz kurumunda
bir işte çalışmayı talep edebilir. Cezaevinde çalışması halinde kişiye ödenecek
ücret, normal bir işçiye ödenen ücretten daha azdır ve işsiz kalan işçilerin
haklarına sahip değildir. Denetimli serbestlikten yararlanan hükümlünün
sahip olduğu bir diğer hak ise rehabilitasyon talebidir. Kişinin rehabilitasyon
talebinin olumlu karşılanabilmesi için ceza veya denetimli serbestliğin sona
ermeden talebin ileri sürülmesi gerekir.
Kimler Denetimli Serbestlikten Yararlanabilir?
Denetimli
serbestlik uygulamasından
faydalanabilecek kişiler ve söz konusu kişilerin hangi şartları karşılaması gerektiği, 5275 sayılı
Kanunun 105/A maddesinde düzenleme altına alınmıştır. İşbu madde hükmü
uyarınca; açık cezaevinde veya çocuk eğitim evindeki iyi halli hükümlüler,
şartlı tahliyesi için gerekli 1 yıl veya daha az bir zamanı denetimli
serbestlik altında infaz edebilir. Bunun için hükümlü, serbestlik
yasasından faydalanmak istediğini beyan etmelidir.
Şartlı tahliyesi için tamamlanması gereken süreye en fazla 1 sene
kalmasının bir istisnası mevcuttur. Bu istisna; 0 – 6 yaş aralığında çocuk
sahibi olan kadın hükümlüler ve engellilik, kocama, hastalık nedenlerinden
dolayı yaşamını yalnız devam ettirebilme kudretinden mahrum hükümlülerdir. 0 –
6 yaş arasında çocuk sahibi olan kadın hükümlülerde sürenin 2 sene ya da daha
az olması gerekli olup diğer istisna halinde ise 3 sene ya da daha az süre
olması gerekmektedir.
Denetimli
Serbestlik Nasıl Hesaplanır?
Denetimli serbestlik süresi hesaplanırken belirli hususlar
gözetilir. Hesaplamada gözetilen hususlar şu şekildedir:
- ® Ceza miktarı | Yıl – Ay – Gün cinsinden,
- ® Cezanın süreli hapis, ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis gibi hangi türden olduğu,
- ® Suçun işlendiği tarih,
- ® Suç türü,
- ® Failin doğum tarihi,
- ® Varsa, mahsup edilmesi gerekli hükümlülük veya tutukluluk süresi,
- ® Varsa, hükümlünün özel durumu,
- ® Tekerrüre esas olacak adli sicil kaydı olup olmadığı,
Denetimli
Serbestliğe Uyulmazsa
Denetimli serbestlik talebinde bulunan ve serbestlik yasasından
öngörülen şartları karşılayan hükümlü, tahliye olunmasının ardından bazı
kurallara uyacağını taahhüt altına alır. Üstlendiği kurallara mugayir davranan
hükümlünün infaz şekli sona erer. Denetimli serbestlik halinin sona
ermesi neticesinde hükümlü cezaevine sevk edilir. Denetimli serbestliğe
aykırılık halleri şunlardır:
·
Tahliyesi sağlanan hükümlünün 5 gün içinde Denetimli
Serbestlik Müdürlüğüne başvuru yapmaması,
·
Denetimli Serbestlik Müdürlüğünce
belirlenen programa uyulmaması,
·
Denetimli serbestlik kapsamında
gerçekleşen infaz şeklinden feragat edilmesi.
Hükümlü hakkında Denetimli Serbestlik Müdürlüğü eliyle hazırlanan
programa uyma konusunda 2 kez direnmek, uymama konusunda ısrar olarak
değerlendirilir ve direnen hükümlünün denetimli serbestlik infaz şekli
sonlanır.
Denetimli serbestlik, yasanın ilgili hükmünde aranan şartları
karşılayan kişilere tanınmış bir haktır. Bu itibarla hükümlünün hakkından
feragat etmesi mümkündür. Denetimli serbestlik hakkından feragat eden hükümlü
tekrar cezaevine gönderilir ve cezasının burada infaz edilmesi sağlanır.
Adli Para
Cezasında Denetimli Serbestlik
İşlediği suç sebebiyle adli para cezasına çarptırılan kişi, ödenmesi
gereken miktarı ödemez ise kamuya faydalı bir işte çalıştırılır. Kişi, kamuya
faydalı işte çalışmak üzere kendisine yöneltilen davete icabet etmediği
takdirde, para cezasının ödenmemiş kısmı hapis cezasına çevrilir. Hapis
cezasının, adli para cezasından çevrilmesi halinde denetimli serbestlik
kurumundan yararlanmak mümkün değildir. Denetimli serbestlik tedbiri
uygulanan suç tiplerinden bazıları şu şekildedir:
- ® Yağma,
- ® Dolandırıcılık,
- ® Karşılıksız yararlanma,
- ® Resmî Belgede Sahtecilik,
- ® Taksirle yaralama,
- ® Taksirle öldürme,
- ® Güveni kötüye kullanma,
- ® Özel hayatın gizliliğini ihlal,
- ® Mala zarar verme,
- ® Kişisel verilerin kaydedilmesi,
- ® Cinsel taciz,
- ® Cinsel saldırı,
- ® Konut dokunulmazlığı ihlali,
- ® Hırsızlık,
- ® Kasten öldürme,
- ® Hakaret,
- ® Kişilerin huzur ve sükununu bozma,
- ® Cinsel istismar,
- ® Reşit olmayanla cinsel ilişki,
- ® Kasten yaralama,
- ® Tehdit.
0 Yorumlar
Yorumlarınızı önemsiyor ve merak ediyoruz. 😊